Μέχρι τώρα ξέραμε ότι τα έντονα καιρικά φαινόμενα παίρνουν ονόματα βασισμένα στα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. Τώρα διαπιστώνουμε ότι -με λίγες εξαιρέσεις όπως το Κένταυρος που "νονός" του ήταν ένας ένας χρήστης του Twitter- και οι παραλλαγές του κορονοϊού ονοματίζονται από τη δική μας αλφάβητο.

Στην αρχή υπήρχαν η Α και η Β – οι δύο πρώτες παραλλαγές του SARS-COV-2 που εντοπίστηκαν στην Κίνα στα τέλη του 2019. Καθώς οι ιοί αυτοί εξαπλώνονταν και αποκτούσαν νέες μεταλλάξεις, τα ονόματά τους απέκτησαν επιπλέον νούμερα: Α.1 και Β.1, μετά Α.2 και Β.2 και ούτω καθεξής. Ωστόσο, στα τέλη του 2020 μπήκαν στην επιστημονική διάλεκτο -και στις ειδήσεις που ακούμε και διαβάζουμε- πιο περίπλοκοι αριθμοί όπως Β.1.1.7 ή Β.1.351.

Και κάπως έτσι φτάσαμε στην υποπαραλλαγή ΒΑ.2.75 που πλέον την ακούμε με το μη επίσημο όνομα Κένταυρος. "Νονός" ένας χρήστης του Twitter που αποφάσισε ότι κουράστηκε με τα γράμματα και τους αριθμούς και έδωσε στον νέο ιό το όνομα του γαλαξία Κένταυρου….

Οικογένειες ιών

Το σύστημα ονομασίας των ιών Pango βασίζεται στη λογική: Οι ιοί είναι λίγο σαν τις οικογένειες των ανθρώπων, με παππούδες, γονείς, θείους, θείες και -όσο περνά ο χρόνος – μία αυξανόμενη σειρά από ξαδέρφια, δεύτερα ξαδέρφια και ούτω καθεξής. Για να παρακολουθούν αυτές τις σχέσεις, οι επιστήμονες δημιούργησαν ένα είδος οικογενειακού δέντρου, γνωστό ως φυλογενετικό δέντρο, με παιδιά που συνδέονται με τους γονείς τους μέσω κλαδιών και με τα ξαδέρφια τους μέσω παρακλαδιών που ξεκινούν από τους παππούδες τους.

Tο σύστημα Pango χρησιμοποιεί αριθμούς και γράμματα για να αντιπροσωπεύσει αυτά τα διαφορετικά κλαδιά. Έτσι, το Β.1 είναι το πρώτο κλαδί ή απόγονος τη Β, το Β.1.1 είναι ο πρώτος απόγονος της Β.1, το Β.1.1.7 είναι ο έβδομος απόγονος της Β.1.1. και ούτω καθεξής.

Για πολλούς όμως από εμάς τους μη-επιστήμονες, τα ονόματα αυτά ήταν ένα μπέρδεμα και δύσκολα να τα θυμόμαστε, έτσι οι δημοσιογράφοι άρχισαν να ονοματίζουν τις παραλλαγές σύμφωνα με τη χώρα όπου είχαν πρώτα εντοπιστεί. Έτσι η Β.1.1.7 έγινε η "παραλλαγή του Ηνωμένου Βασιλείου" και η Β.1.351 η "παραλλαγή της Βόρειας Αφρικής". Το πρόβλημα ήταν ότι τα ονόματα αυτά στιγμάτιζαν τις χώρες. Συχνά, οι κυβερνήσεις έθεταν πολύ αυστηρά μέτρα στη μετακίνηση από τα μέρη όπου είχαν εντοπιστεί οι παραλλαγές, ενώ σε άλλες περιοχές δεν δινόταν σημασία παρότι οι μεταλλάξεις είχαν ήδη εξαπλωθεί εκεί. Ο τρόπος αυτός ονομασίας των μεταλλάξεων θεωρήθηκε αντικίνητρο και ως παραβίαση των βασικών δικαιωμάτων των κατοίκων.

Το ελληνικό σύστημα

Για να λύσει αυτό το πρόβλημα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εισήγαγε τον Μάιο του 2021 το σύστημα που βασίζεται στην ελληνική αλφάβητο, ονοματίζοντας τις μεταλλάξεις που θεωρούνταν ως νέες πιθανές νέες απειλές με τα ονόματα γραμμάτων. Τα ονόματα αυτά δεν αντικαθιστούσαν τις υπάρχουσες επιστημονικές τους ονομασίες, είχαν απλά σκοπό να απλουστεύσουν τη δημόσια επικοινωνία και να μειώσουν το στίγμα και τις διακρίσεις.

Για λίγο καιρό, τα πράγματα ήταν απλά: είχαμε την Άλφα, τη Βήτα, τη Γάμα και τη Δέλτα παραλλαγή, μετά όμως ήρθε η Όμικρον και το σύστημα έγινε ξανά περίπλοκο. Εάν η Α και η Β είναι οι ρίζες του δέντρου του SARS-COV-2, η Όμικρον αντιπροσωπεύει ένα πολύ χοντρό κλαδί. Καθώς όμως συνεχίζει να κυκλοφορεί ξεπηδά ένας ιλιγγιώδης αριθμός απογόνων, όλοι τους ελαφρώς διαφορετικοί εξαιτίας των μεταλλάξεων που περιέχουν. Και ενώ οι επαναλοιμώξεις με προηγούμενες παραλλαγές ήταν σπάνιες, οι λοιμώξεις με μια προηγούμενη μορφή της Όμικρον (όπως η αρχική παραλλαγή ΒΑ.1) δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε κατόπιν να κολλήσουμε μία από τις στενούς συγγενείς της όπως τη ΒΑ.4 ή τη ΒΑ.5.

Άλλες περίπλοκες καταστάσεις είναι οι "υβριδικοί" ιοί, όπως ο ΧΔ, ένας ανασυνδυασμός της Δέλτα και της Όμικρον ΒΑ.1, για τον οποίο το κοινό άρχισε να χρησιμοποιεί το παρατσούκλι Δέλτακρον.

Ο Κένταυρος και το Twitterverse

Ο Xabier Ostale, ο "νονός" του Κένταυρου που τουιτάρει για τον COVID-19 και πώς να παραμείνουμε ασφαλείς, αποφάσισε ότι το ελληνικό αλφάβητο τον είχε κουράσει και έδωσε στη νέα παραλλαγή ΒΑ.2.75 το όνομα ενός γαλαξία. Αργότερα, ο Ostale εξήγησε ότι είναι πιο πιθανό το κοινό να καταλαβαίνει τα παρατσούκλια απ’ ότι γράμματα και αριθμούς και πως η συνεχής αναφορά σε νέες υποπαραλλαγές της Όμικρον, ενείχε τον κίνδυνο να σταματήσει ο κόσμος να προσέχει μην κολλήσει επειδή έχει συσχετίσει την Όμικρον με ήπια νόσηση. "Δεν είναι όλοι καθηγητές και διδάκτορες που ενημερώνονται κάθε μέρα για παραλλαγές και υποπαραλλαγές. Απλά βλέπουν που και που τις ειδήσεις", είπε. "Εάν τους πουν ότι η ΒΑ.2.75 παρουσιάζεται σε πολλές χώρες, δεν θα καταλάβουν τίποτε, ούτε καν θα το συζητήσουν με τους γύρω τους". Το γεγονός ότι το παρατσούκλι του "έπιασε" πιθανόν σημαίνει ότι έχει δίκιο – ανεξάρτητα από την επιστημονική ακρίβεια ή όχι του ονόματος.

Συνεχιζόμενη παρακολούθηση

Παρά το εντυπωσιακό όνομα (όπως ίσως θυμάστε ο Κένταυρος είναι στην ελληνική μυθολογία ένα πλάσμα μισό άνθρωπος και μισό άλογο), αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η ΒΑ.2.75 είναι πιο σοβαρή και είναι ακόμη νωρίς να πούμε ότι σηματοδοτεί την αρχή του επόμενου κυρίαρχου στελέχους του SARS-COV-2. Οποιαδήποτε ικανότητα μπορεί να διαθέτει να ξεπερνά την υπάρχουσα ανοσία θα χρειαστεί να επιβεβαιωθεί από μελέτες και απαιτούνται επιδημιολογικά στοιχεία για να ξέρουμε εάν θα έχει σημαντική επίδραση στη δημόσια υγεία.

Όπως όμως κι αν ονομάζεται, μας δείχνει ότι ο κορονοϊός αυτός έχει μια τεράστια δυνατότητα να εξελίσσεται και να μεταλλάσσεται για όσο διάστημα μολύνονται μεγάλα τμήματα πληθυσμών. Είναι έτσι σημαντική η συνεχιζόμενη παρακολούθησή του και η εφαρμογή των μέτρων ατομικής και κοινωνικής προστασίας από τον ιό, μέτρα που προφανώς συμπεριλαμβάνουν τον εμβολιασμό.


Πηγή: Capital.gr